Akdeniz Bölgesi,

Akdeniz Bölgesi, Türkiye’nin yedi coğrafi bölgesinden biridir. Anadolu’nun güneyinde Akdeniz kıyısı boyunca uzanır. Genişliği 120-180 km arasında değişir. Batı ve kuzey batısında Ege Bölgesi, kuzeyinde İç Anadolu Bölgesi, doğusunda Güneydoğu Anadolu Bölgesi, güneyinde ise Akdeniz bulunur. Güneydoğudan Suriye ile komşudur.

İlleri
Akdeniz BölgesiTürkiye’nin başka bölgelerinde olduğu gibi Akdeniz Bölgesi’nde de bölge sınırları ile yönetim birimleri olan illerin sınırları tümüyle çakışmaz. Akdeniz Bölgesi sınırları içerisindeki iller şunlardır:

Adana
Antalya
Burdur
Hatay
Isparta
İçel
Kilis
Kahramanmaraş (Afşin ve Elbistan ilçeleri hariç)
Konya’nın Halkapınar, Yalıhüyük, Seydişehir, Derebucak, Başyayla, Sarıveliler ve Ermenek ilçeleri
Karaman'ın merkez ilçe ve Ayrancı ilçelerinin bazı bölümleri
Afyon Karahisar’ın Başmakçı, Dinar ve Dazkırı ilçeleri
Muğla'nın Ortaca ilçesi
Denizli'nin Acıpayam,Çameli,Bozkurt,Beyağaç ilçeleri

Konumu ve sınırları

Adını güneyindeki denizden alan Akdeniz Bölgesi, kuzey batıda Ege Bölgesi, kuzeyde İç Anadolu Bölgesi, kuzeydoğuda Doğu Anadolu Bölgesi ve doğuda Güneydoğu Anadolu Bölgesi ile komşudur.

Kıyı uzunluğu doğuda Suriye sınırından batıda Dalaman Çayına kadar 1542 Km’dir. Bölgenin batı sınırı daha batıdaki Karaağaç Koyuna kadar uzanır.

Akdeniz Bölgesi'nin yüzölçümü 110.000 kilometrekare dolayındadır; Türkiye toplam alanının yaklaşık %14’ünü kaplar. Yüzölçümü bakımından Türkiye'nin dördüncü büyük bölgesidir.


Yeryüzü şekilleri

Akdeniz bölgesinin dağlık ve oldukça engebeli bir yapısı vardır. Bölgenin yeryüzü şekillerinin ana çizgilerini Toroslar belirler. Antalya Körfezi’nin iki yanında yer alan Batı Toroslar, Kuzeyde Göller Yöresinde birbirine yaklaşıp sıkışır. Teke Yarımadası’nın batısında beliren Batı Toroslar, Taşeli Plato’suna kadar uzanır.

Genellikle kalker ve ofiyolitli kayalarından oluşan bu dağlar kırıklı ve kıvrımlı bir yapı gösterir. Batı Torosların en yüksek noktası Beydağlarındaki 3096 m’lik Kızlar Sivrisi Tepesidir. Göller Yöresi’nin kalker oluşumu, sarp dağlarının ortalama yüksekliği 2000-2005 m arasındadır. Yüksek kütleler arasında Avlan, Gördes, Söğüt gibi karstik kökenli çanak biçimli çukur alanlar vardır.

Bu kesim aynı zamanda düden, obruk, mağara, yer altı dereleri, suyutan ve voklüz kaynakları gibi karstik şekiller bakımından da zengindir.

Türkiye’nin, Beyşehir ve Eğridir gibi büyük tatlı su gölleri buradadır. Batı Toroslar, dik eğimli yamaçlarından inen bol sulu akarsular tarafından parçalanmış ve genellikle boylamasına uzanan derin vadiler ortaya çıkmıştır.

Orta Toroslar, güney batıdaki Taşeli platosu ile kuzey doğudaki Uzun Yayla arasında uzanır. Bu kesimdeki başlıca yüksek kütleler batıdan doğuya doğru Bolkar Dağları, Aydos Dağları, Aladağlar, Tahtalı Dağlar ve Binboğa Dağlarıdır.

Orta Torosların en yüksek noktası Aladağlar’da 3756 m’ye yetişen Demirkazık Tepesidir. Orta Toroslar Uzun Yayla’da 1500m yüksekliğindeki bir platoya dönüşür. Orta Toroslar kuzey-güney doğrultusunda akan bol sulu akarsular tarafından parçalanmıştır. Göksu, 130 km uzunluğundaki Limonlu Çayı, Tarsus çayı bunların başlıcalarıdır. Bu akarsular kalker oluşumlu dağlar arasında, derinliği 1000m’yi bulan vadiler açar ve yörenin yüzey şekillerinin sert bir görünüm almasına neden olur.

Amanos Dağları (Nur Dağları), Toroslar dağ sisteminin en güneyindeki bölümünü oluşturur ve İskenderun Körfezinin doğusunda dik bir duvar gibi yükselir.

Lübnan topraklarından doğarak kuzeye doğru akan ve Antakya yakınlarında dik bir açıyla batıya dönen Asi Irmağı, Amik Ovasının Güneybatı ucunda, geniş tabanlı bir vadiden geçer ve Samandağı yakınlarında Akdeniz'e dökülür.

Çukurova, doğuda Amanos Dağları, batıda ise Orta Toroslarla sınırlanır. Bu geniş düzlük batıda Seyhan doğuda Ceyhan ırmaklarının taşıdığı alüvyonlarla oluşmuş büyük bir delta ovasıdır. Çukurova’nın kuzey kesimleri bu iki ırmağın kolları ile yeryer parçalanmış bir plato görünümündedir; buna karşılık güneyde tekdüze bir hal alır. Bölgedeki en önemli akarsular doğudan batıya doğru sırasıyla Asi, Ceyhan ve Seyhan ırmakları ile Göksu, Köprü Suyu, Aksu, Eşem ve Dalaman çaylarıdır.

Başlıca doğal göller Beyşehir, Eğridir, Burdur ve Suğla gölleridir. Kıyılarda ise irili ufaklı birçok lagün vardır. En önemli yapay göller ise Seyhan ve Aslantaş baraj gölleridir.

Akdeniz kıyıları genellikle, az girintili çıkıntılı olması ve geniş yaylar çizmesi bakımından Karadeniz kıyılarına benzer; kıyı sahanlıklarına da pek rastlanmaz. Bölgenin en batı kesiminde ise dağlar kıyıya dik uzandığı için, burada Ege kıyılarına benzeyen daha girintili çıkıntılı bir kıyı tipi vardır. Bu kıyıların, yakın zamanlardaki bir deniz düzeyi yükselmesi sonucu oluştuğu sanılmaktadır. Engebeli kıyının içine sokulmuş küçük koylar, adalar ve yarımadalar bu yükselme nedeniyle ortaya çıkmıştır.

İklim

Bölgede genelde yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı geçer. Ancak yüksekliğe bağlı olarak iklim özellikleri oldukça önemli farklılıklar gösterir.


Bitki örtüsü

Dağların denize bakan yamaçlarında ve arkalarında çukur alanlar ise karasal etkilerin arttığı bir iklim tipine rastlanır. Gene de Akdeniz’in etkisi nedeniyle bu kesimlerdeki iklim, İç Anadolu’daki kadar şiddetli karasal özellikler taşımaz. En sıcak ay ortalaması kıyılarda 27-28°, iç kısımlar 23-25° dir; en soğuk ay ortalaması ise kıyıda 10° dolayında iken iç kısımlarda 1,5-2° kadar iner. Benzer biçimde, yıllık ortalama sıcaklık kıyılarda 18-20°, iç kısımlarda ise 12-14° kadardır. Bu sayede turizm gelişmiştir.Turizm bölgenin önemli geçim kaynaklarındandır.Aynı zamanda iklim şartları nedeniyli bitki örtüsü makidir


Nüfus ve yerleşme

1990 nüfus sayımı sonuçlarına göre Akdeniz bölgesinde 8 milyona aşkın insan yaşamaktadır. Nüfus yoğunluğu km²’de 74 kişidir; bu da km²’de 73 olan Türkiye ortalamasına çok yakındır. Bölge nüfusunun %54’e yakın kısmı il ve ilçe merkezlerinde, %46'sı ise bucak merkezi ve köylerde yer alır.Akdeniz bölgesi kıyı bölgelerimize göre daha az nüfusludur.Nüfus yoğunluğunun en az olduğu yerler Teke ve Taşeli Platosu ile dağlık alanlardır.

Bölümler

a. Antalya Bölümü
Konum: Bölüm, bölgenin batısında kalan kısmını oluşturur. Manavgat çayının batısından Menteşe yöresine kadar uzanır.
Yer şekilleri: Batı Toroslar bölümün büyük bir kısmını kaplar. Bölümün sınırları içerisinde Göller yöresi yer alır. Burada Beyşehir, Eğirdir, Burdur gölleri ile Acıgöl bulunur. Manavgat, Aksu ve Dalaman çayları bölümdeki başlıca akarsulardır.
İklim ve bitki örtüsü: Bölümde, dağların denize bakan yamaçlarında Akdeniz iklimi görülür. Yükseklere çıkıldıkça ve iç kesimlere gidildikçe karasal iklim etkili olmaya başlar. Bu yüzden kıyı kesimlerin alçak yerlerinde maki yükseklerde ise orman bitki örtüsü yaygın olarak yer alır.
Nüfus ve yerleşme: Bölümde nüfus Antalya körfezi kıyılarında ve iç kısımlardaki ovalarda toplanmıştır. Toros dağlarında nüfus çok seyrektir. Bölümün en büyük yerleşim merkezi olan Antalya bir ekonomi, kültür ve turizm merkezidir. Bölümdeki diğer il merkezleri, Isparta ve Burdur'dur. Keçiborlu, Akşehir, Seydişehir, Beyşehir ve Elmalı bölümün diğer önemli yerleşim yerleridir.
Tarım ve hayvancılık: Bölümün kıyı kesiminde meyve bahçeleri yaygındır. Buralarda turfanda sebze ve meyvecilik yapılır. Antalya ovasında pamuk, susam ve soya fasulyesi, iç kısımlarda ise buğday, şeker pancarı, haşhaş ve gül yetiştirilir. Bölümde çiçek ve turunçgiller de yetiştirilir. Bölümde tarım alanları sınırlıdır. Küçükbaş hayvancılık, özellikle kıl keçisi bölümde yaygın olarak yapılır.
Sanayi ve yer altı kaynakları: Bölümde pamuklu dokuma, iplik, besin ve gül yağı sanayii gelişmiştir. Antalya limanı ülkemizin önemli limanlarından biridir. Burada dış ticareti geliştirmek amacı ile kurulan "serbest bölge” yer alır. Fethiye ve Köyceğiz'de krom, Keçiborlu'da kükürt ve Seydişehir'de alüminyum yatakları bulunur. Bu madenleri işleyen fabrikalar bölümün önemli sanayi kuruluşlarındandır.
Turizm: Bölümde Fethiye, Köyceğiz, Kaş, Side, Kemer ve Manavgat ile Antalya en önemli turistik yerlerdir. Buralarda özellikle yaz turizmi gelişmiştir. Side, Aspendos ve Perge'deki kent kalıntıları da çok fazla turist çekmektedir. Ayrıca Manavgat, Düden ve Kurşunlu çağlayanları önemli turistik yerlerdendir.

b.Adana Bölümü
Konumu: Akdeniz Bölgesi'nin doğu kısmını oluşturur.
Yer şekilleri: Bölümün büyük kısmını Orta Toroslar kaplamaktadır. Batı'da Taşeli plâtosu yer alır. Nur dağları ise İskenderun körfezinin doğusunda kuzey güney yönünde uzanır. Bu dağ sıraları ulaşımın sadece bazı geçitlerden yapılmasına neden olmuştur. Bu geçitlerden Akdeniz kıyılarını İç Anadolu'ya bağlayanı Gülek ve Sertavul'dur. Kıyı kesimi Güneydoğu Anadolu'ya ise Nur dağları üzerindeki Belen geçidi bağlar. Çukurova, Amik ve Silifke ovaları ise bölümün düz alanlarıdır. Başlıca akarsular ise Seyhan, Ceyhan, Asi ve Göksu ırmaklarıdır.
İklim ve bitki örtüsü: Bölümün alçak yerlerinde Akdeniz iklimi görüldüğü için bitki örtüsü makidir. Dağ yamaçlarında ise ormanlar yer alır.
Nüfus ve yerleşme: Bölümde nüfusun büyük kısmı Çukurova ve kıyı şeridinde toplanmıştır. Buralarda tarım ve sanayi çok gelişmiştir. Taşeli plâtosu ve dağlık alanlarda nüfus çok seyrektir. Bölümdeki il merkezleri; Adana, Mersin, Hatay, Kahraman Maraş, Osmaniye ve Kilis'tir. Diğer önemli yerleşim yerleri ise Silifke, Anamur, Alanya, Tarsus, İskenderun, Reyhanlı, Dörtyol ve Kırıkhan'dır. Adana bölümün ekonomi, ticaret ve kültür merkezidir.
Tarım ve hayvancılık: Tarım, halkın önemli geçim kaynaklarından biridir. Bölümde verimli tarım alanlarının oluşu ve iklim şartlarının uygunluğu yıl boyunca tarım faaliyetlerinin yürütülmesini sağlamıştır. Topraktan yılda 2 veya 3 defa ürün alınabilir. En fazla buğday, pamuk, yer fıstığı, susam, muz ve turunçgiller yetiştirilir. Seralarla turfanda sebze ve meyve üretimi de çok gelişmiştir.
Sanayi ve yer altı kaynakları: Adana, Mersin, Tarsus ve İskenderun ülkemizde de sanayinin en fazla geliştiği yerlerdendir. Buradaki fabrikalarda genellikle bölümde yetiştirilen tarım ürünleri işlenir. Bölümde pamuklu dokuma, iplik, un, gübre, çimento, cam, demir çelik, yağ, kimya, tarım makineleri ve petro kimya sanayileri gelişmiştir. Ayrıca Mersin'de ticaretin gelişmesi için serbest bölge kurulmuştur.
Turizm: Bölüm tarihî eser ve doğal güzellikler yönünden zengindir. Ayrıca yaz turizmi gelişmiştir.